ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության Հողագիտության և ագրոքիմիայի գիտահետազոտական ինստիտուտի տնօրենի գիտական, արդյունաբերական և հասարակական գործունեության մասին: ԽՍՀ

ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ ԳՐԱՆՏ ՊԵՏՐՈՍՈՎԻՉ

​

       Թով. Պետրոսյանը Գ.Պ.-ն ծնվել է 1923 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Երևանում՝ ծառայողների ընտանիքում։

    1941թ.-ին, առանց միջնակարգ կրթության ավարտի, կամավոր ծառայության է անցել խորհրդային բանակում և 1943թ.-ին կործանիչ ավիացիոն դպրոցն ավարտելուց հետո աշխատել է որպես հրահանգիչ օդաչու, ապա կործանիչ ավիացիոն գնդում ավագ օդաչու։ ԽՄԿԿ անդամ 1943 թվականից։ 1947 թվականին զորացրվելուց հետո ավարտել է միջնակարգ կրթությունը, իսկ 1952 թվականին՝ Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտը։ Ուսման տարիներին եղել է պետական կրթաթոշակառու և ինստիտուտի կուսակցական կազմակերպության ազատված քարտուղար։

    Ինստիտուտն ավարտելուց հետո ընկեր. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն աշխատել է ՀԿԿ Երևանի քաղկոմի կուսակցական բաժնում՝ որպես հրահանգիչ, այնուհետև՝ ՀԿԿ Կիրովի շրջկոմի քարտուղար։

     1954 թվականին ընդունվել է ասպիրանտուրա, իսկ 1958 թվականին ավարտելուց հետո պաշտպանել է թեկնածուական թեզ։ 1956-1958 թթ. ղեկավարել է մանկավարժական աշխատանքը Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտում և աշխատել որպես ագրոնոմիական ֆակուլտետի դեկան։

    1958-ից առ այսօր ընկեր. Պետրոսյանը ՀԽՍՀ Գյուղատնտեսության նախարարության Հողագիտության և ագրոքիմիայի գիտահետազոտական ինստիտուտի մշտական տնօրենն է։

    Թով. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն, որպես ինստիտուտի տնօրեն, բոլոր ջանքերը գործադրեց ժամանակակից գիտական հաստատություն ստեղծելու համար։ Ինստիտուտի կազմակերպմանն ու փորձարարական բազաների ստեղծմանը զուգահեռ մեծ աշխատանք է տարել բարձր որակավորում ունեցող գիտական կադրերի պատրաստման ուղղությամբ (վերապատրաստվել է գիտության 45 թեկնածու և 7 դոկտոր)։

   Ինստիտուտի կազմակերպման առաջին իսկ օրերից Գ.Պ.Պետրոսյանի թիմի գործունեությունը ուղղված էր ընթացող տեսական հետազոտությունների և գիտական նվաճումների արտադրություն ներմուծելու սերտ կապի իրականացմանը։ Արդյունքում, ընթացող հողաաշխարհագրական ուսումնասիրությունները ոչ միայն ապահովել են հողերի հիմնական տեսակների ծագման հարցերի հետագա ուսումնասիրությունը, այլև հնարավոր է դարձել իրականացնել որոշում կայացնող մարմինների որոշումը՝ ագրոմելորացիոն վիճակը բացահայտելու վերաբերյալ։ հողային ռեսուրսների, գյուղատնտեսական շրջանառության մեջ ներգրավել նոր հողեր և հանրապետության բոլոր գյուղացիական տնտեսություններին ապահովել հողային և ագրոքիմիական լայնածավալ քարտեզներով։ Էրոզիայի պրոցեսների զարգացման ուսումնասիրությունը զուգակցվել է հողի էրոզիայի դեմ պայքարի համալիր միջոցառումների մշակման հետ։

Թով. Պետրոսյան I II. Գիտական գործունեության առաջին իսկ օրերից նա հաջողությամբ զբաղվում է աղակալված և ջրառատ հողերի մելիորացիայի և զարգացման խնդրով։

    Պետրոսյան I. II-ի ղեկավարությամբ և անմիջական մասնակցությամբ. Հաջողությամբ իրականացվել են Արարատյան դաշտի հողա-գենետիկական, հողահիդրոերկրաբանական և հողա-գյուղատնտեսական առանձնահատկությունների ուսումնասիրությունները։ Նա ուսումնասիրել է հիդրոմորֆա-աղի պրոցեսների հիմնական ասպեկտները, աղակալած հողերում լիթոլոգիական-երկրաքիմիական և հիդրոլոգիական-հողային գործընթացների փոխկապակցվածությունը, ինչպես նաև հող-աղի գործընթացների կապը հարթավայրի գրունտային դրենաժային և ոռոգման ջրերի հետ: հարակից դրենաժային ավազան.

    1954 թվականից ընկեր. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն իր գործունեությունը նվիրել է աղակալած հողերի ռեկուլտիվացիայի մեթոդների մշակմանը։ Մասնավորապես, նա մշակել է խրամուղի-փոս մեթոդ դրանց մշակման և օգտագործման համար մրգերի և խաղողի տնկման համար տեղական զանգվածների սոդա-աղի հողերի համար:

   Պետրոսյան Գ.Պ.-ի ղեկավարությամբ և անմիջական մասնակցությամբ մշակված քիմիական արդյունաբերության թափոններով սոդա-սոլոնեցե-աղի ճահիճների ռեկուլտիվացման մեթոդի համատարած ներդրումը հանրապետության արտադրություն պայմանավորված է նրա կողմից առաջարկված քիմիական ռեկուլտիվացիայի արդյունաբերական տեխնոլոգիայով. հիմնովին նոր ռեկուլտիվացիոն մեքենաներով։ Նրա մշակած տեխնոլոգիան սիստեմատիկորեն կատարելագործվում է, և ներկայումս նախագծող կազմակերպություններն ու արտադրամասերը նախագծում և իրականացնում են հողերի մելիորացիայի աշխատանքներ՝ համաձայն «Հայկական ԽՍՀ Արարատյան դաշտի սոդայի սոլոնեցես-աղի ճահիճների քիմիական ռեկուլտիվացման ուղեցույցի. », հրատարակվել է ԽՍՀՄ ջրային ռեսուրսների նախարարության կողմից։ Քաղցրահամ ջրի դեֆիցիտի պայմաններում երկար տարիների հետազոտությունների հիման վրա սահմանել է տարրալվացման շրջանի կրճատման և ռեկուլտիվացված հողերի գյուղատնտեսական շրջանառության մեջ արագացման հնարավորությունը։

    Գ.Պ. Պետրոսյանի գործելաոճի բնորոշ գիծը խնդրի համակողմանի գիտական զարգացման և արտադրության մեջ դրա ներդրման համար հարակից ոլորտների մասնագետների ներգրավմամբ համալիր հետազոտություններ կազմակերպելու ունակությունն է: Ինստիտուտի փորձարարական կայանի վերականգնված սոլոնեցե-աղի ճահիճներում նրա ղեկավարությամբ և անմիջական մասնակցությամբ հաջողությամբ մշակվել է գյուղատնտեսության համակարգ և վերականգնված հողերի վրա մշակաբույսերի մշակման տեխնոլոգիա։

   Կատարվել է բնակեցված հողերի բերրիության բարելավման և բարձրացման ուղիների համապարփակ ուսումնասիրություն՝ ոռոգման ջրի, ոռոգման ռեժիմի և տեխնիկայի կրճատման և ռացիոնալ օգտագործման միջոցով, մշակվել են միջոցառումներ՝ կանխելու հողի երկրորդային աղակալման հնարավորությունը: Նա իր աշխատակիցների հետ մրգի, խաղողի, հացահատիկի, խոտաբույսերի, սեխի և այլ մշակաբույսերի բազմաթիվ տեսակների փորձարկման արդյունքում համակողմանիորեն ուսումնասիրել և հիմնավորել է հողի մնացորդային աղերի ազդեցությունը բույսերի աճի և զարգացման վրա։ Սահմանվել են բազմամյա և միամյա մշակաբույսերի տարբեր ցեղատեսակների և սորտերի աղի հանդուրժողականության պարամետրերը, ուսումնասիրվել է արտադրանքի որակը մինչև բարձրորակ աղանդերային գինիների արտադրության առաջարկությունները:

  Նրա ջանքերով ինստիտուտի ռեկուլտիվացիոն կայանը, փաստորեն, դարձավ օրինակելի ժամանակակից գյուղատնտեսական ձեռնարկության չափանիշ, որի գործունեությունը հայտնի է բազմաթիվ երկրներում։

Գ.Պ. Պետրոսյանի գիտական գործունեության արդյունքները` շարադրված ավելի քան 150 աշխատություններում, ակնհայտորեն ցույց են տալիս տեսական ուսումնասիրությունների հմուտ համադրությունը դրանց փորձարարական հաստատման և արտադրության մեջ հետևողական ներդրման հետ: Նա նաեւ «Հայաստանի հողերը» կոլեկտիվ մենագրության հեղինակներից է։

   Կազմակերպչական մեծ հմտությունների, տոնայնության տիրապետում։ Գ.Լ.Պետրոսյանը համակարգված հանդես է գալիս որպես հանրապետության գյուղատնտեսության զարգացման համար գիտաարդյունաբերական մեծ նշանակություն ունեցող նոր խնդիրների ու գաղափարների առաջմղման և իրականացման նախաձեռնող։ Նրա նախաձեռնությամբ հանրապետությունում կազմակերպվել է երկրի առաջին զոնալ ագրոքիմիական լաբորատորիան՝ հագեցած հողի զանգվածային անալիզի համար ոչ ստանդարտ սարքավորումներով։ Նա նաև հանրապետության գյուղատնտեսության ԱՏՕ-ին կից գիտական կադրերի պատրաստման նոր ձևի ստեղծման նախաձեռնողն է՝ գյուղատնտեսական արտադրության մասնագետների հանրային ասպիրանտուրա։ Նրա ամենօրյա աջակցության շնորհիվ ավելի քան 70 պետական ասպիրանտներ հաջողությամբ պաշտպանել են իրենց Ph.D. Նա հանրապետությունում ինտենսիվ արդյունաբերական այգիների ներդրման, ոչ հմուտ վարձատրության համակարգի, ինստիտուտի մշակած տեխնոլոգիայի հիման վրա աղակալած հողերի զարգացման համար ռեկուլտիվացիոն տրեստի կազմակերպման, լազերային սարքավորումների ներդրման նախաձեռնողներից է։ հողի հարթեցում, Արարատյան դաշտի չորային կլիմայական պայմաններում մշակվող մշակաբույսերի ցողման ոռոգում, ոռոգման համակարգերի գործընթացների ավտոմատացման կառավարում և հողերի ջրային ռեժիմի երկկողմանի կարգավորում՝ օգտագործելով ուղղահայաց դրենաժային հորերից ջրի ճնշումը ցողման համակարգերի շահագործման համար:

    Թով. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն համառորեն և հետևողականորեն օգտագործում է սոցիալական ազդեցության բոլոր ձևերը՝ գիտական նվաճումները արտադրության մեջ հաջող ներմուծելու համար։ Բարձր կուսակցական ազնվությամբ խոսելով միութենական և հանրապետական մամուլում՝ նա համակարգված կերպով հրավիրում է ջրային տնտեսության և գյուղատնտեսության իշխանությունների ուշադրությունը հողերի բարելավման և պահպանության հարցում պարզեցված մոտեցման անթույլատրելիության վրա։

   Բազմազան և գործունեություն Ընկեր. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն ինստիտուտի միջազգային կապերի ստեղծման և ամրապնդման գործում։ Անցած տարիների ընթացքում աշխարհի ավելի քան 80 երկրների ներկայացուցիչներ ծանոթացել են աղի հողերի մելիորացիայի աշխատանքներին, սոդա-աղի հողերի մշակման մեթոդներին նվիրված միջազգային սիմպոզիումին և X միջազգային կոնգրեսի մասնակիցների գիտական էքսկուրսիային: Հողագետները հաջողությամբ անցկացվեցին.

   Թով. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն ոռոգելի աղի հողերի ռեկուլտիվացիայի հիմնախնդիրների վերաբերյալ ամենամյա միջազգային դասընթացների Հայաստանի գիտական ղեկավարն է։ Ինստիտուտը միջկառավարական համաձայնագրերով համագործակցում է մի շարք երկրների հետ։ Թով. Պետրոսյանը բազմիցս ներկայացրել է հայրենական մելիորացիոն գիտության ձեռքբերումները ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Միացյալ Արաբական Հանրապետությունում, Իսպանիայում, Հնդկաստանում, Լիբիայում, Հունգարիայում և այլ երկրներում, մասնակցել է ՊԳԿ-ի փորձագիտական հանձնաժողովի աշխատանքներին։ Ինստիտուտի մասնակցությունը մի շարք միջազգային ցուցահանդեսներին (Սպոկան, Լոս Անջելես, Նիկոսիա, Զագրեբ, Բաղդադ, Մոնրեալ, Դելի, Լայպցիգ, Բրատիսլավա և այլն) բարձր է գնահատվել, իսկ վերամշակված հողերի վրա մշակված խաղողից պատրաստված գինիները արժանացել են դիպլոմների։ և մեդալներ։

Ազգային կադրերի պատրաստման գործում ցուցաբերած ակտիվ օգնության համար, ընկ. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն պարգևատրվել է Կուբայի Գիտությունների ակադեմիայի Մեծ ոսկե մեդալով, Չեխոսլովակիայի գյուղատնտեսության ՆՏՕ-ի պատվավոր անդամ է, ընտրվել է պատգամավոր։ ԲՆ աղի հողերի ենթահանձնաժողովի նախագահ, Հանքային պարարտանյութերի միջազգային կենտրոնի կենտրոնական կոմիտեի անդամ։

   Ընկերոջ գիտական և հասարակական գործունեությունը. Բազմակողմանի է նաեւ Պետրոսյան Գ.Պ. Ընտրվել է ՀԿԿ Կենտկոմի, կուսակցության քաղկոմի եւ շրջկոմների անդամ, հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, պատգամավոր։ Հողագիտության համամիութենական ընկերության և ԽՍՀՄ-Կուբա բարեկամության ընկերության հայկական մասնաճյուղի նախագահ, ԽՍՀՄ Գյուղատնտեսական գիտատեխնիկական ընկերության պլենումի և ԳԱ ակադեմիայի մի շարք գիտական խնդրահարույց խորհուրդների և բաժինների անդամ։ ՍՍՀՄ եւ ԶՈՒ, ՎԱՍԽՆԻԼ եւ մի շարք ՍՍՀ մինիստրությունների գիտ.

     Ավելի քան 20 տարի, ղեկավարելով հանրապետության գյուղատնտեսության ԱՏՕ-ն և ԳՊ հայաստանյան մասնաճյուղը, նա հմտորեն օգտագործում է այդ կազմակերպությունների հնարավորությունները՝ մոբիլիզացնելու տարբեր նախարարությունների և գերատեսչությունների հիմնարկների գիտական ուժերը՝ լուծելու գյուղատնտեսական արտադրության հրատապ խնդիրները։

Ընկերոջ աշխատանքային գործունեությունը. Պետրոսյան Գ.Պ.-ն պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի երկու, Պատվո նշանի շքանշաններով, «Գերմանիայի նկատմամբ տարած հաղթանակի համար», «Լենինի 100-ամյակի հիշատակին քաջարի աշխատանք» և «Հաղթանակի 30 տարի» մեդալներով։ Հայրենական մեծ պատերազմ», ԽՍՀՄ ՎԴՆԽ երկու ոսկե մեդալ։